Gemeenten zijn toeslagenchaos beu. ‘Tweede Kamer moet ingrijpen’

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) wil dat de Tweede Kamer ingrijpt in de afhandeling van de toeslagenaffaire. In een noodbrief aan het parlement stelt de VNG dat de aanpak van het kabinet ‘meer kwaad dan goed doet’.

Het kabinet kondigde vrijdag aan met nieuwe regelingen te komen voor gedupeerden die nu nog niet geholpen worden. Het gaat dan om mensen die onterecht huur- of zorgtoeslag moesten terugbetalen, ex-partners van gedupeerden met de kinderopvangtoeslag, en ook kinderen van gedupeerden. De regelingen komen boven op de huidige hersteloperatie voor de kinderopvangtoeslag, die de afgelopen maanden volledig is vastgelopen.

Pleiten voor terughoudendheid nieuwe beloften

De VNG zegt ‘fundamentele bezwaren’ te hebben bij die nieuwe regelingen en daarvoor ‘de verantwoordelijkheid niet te kunnen of willen dragen’. De gemeenten vinden dat het kabinet opnieuw beloften doet die het niet kan waarmaken. Daarmee sluiten de gemeenten aan bij recente kritiek van de Raad van State en de Nationale Ombudsman, die ook pleitten voor terughoudendheid bij het doen van weer nieuwe beloften.

De afgelopen maanden hebben gemeenten tevergeefs geprobeerd het kabinet te overtuigen eerst de lopende hersteloperatie vlot te trekken, voordat nieuwe regelingen worden aangekondigd. Peter Heijkoop (CDA), wethouder uit Dordrecht, zegt namens de VNG ‘heel teleurgesteld te zijn dat het kabinet signalen vanuit de praktijk blijft negeren’. “Gedupeerden die onder de nieuwe regelingen vallen, hebben niets aan beloften die niet waargemaakt kunnen worden.”

Verwachtingen en onrust

De gemeenten vrezen dat de lopende hersteloperatie verder in de knel komt. “Tienduizenden gedupeerde ouders wachten op een integrale beoordeling, met nog geen perspectief op hoelang zij nog moeten wachten”, schrijft de VNG. Omdat gedupeerden veelal contact zoeken met hun gemeente leidt ‘elke nieuwe regeling (...) tot verwachtingen en onrust’. “Gemeenten krijgen bijna net zoveel vragen over financiële kwesties (als schulden) als over het proces bij de Belastingdienst: wanneer ben ik aan de beurt, wat gebeurt er met mijn schulden bij de Belastingdienst, wanneer krijg ik eindelijk duidelijkheid?”

Gemeentemedewerkers kunnen die vragen niet beantwoorden, omdat de Belastingdienst het zelf ook niet weet, zegt Heijkoop. “We voelen als gemeenten echt een verantwoordelijkheid om de gedupeerden in de toeslagenaffaire te helpen. Maar onze medewerkers zijn nu al meer tijd kwijt aan het bellen met de Belastingdienst, het navragen bij kwijtgeraakte bezwaarschriften of het sturen van ingebrekestellingen. Onze medewerkers vallen uit, omdat de Belastingdienst het niet op orde heeft.”

Zwaarst gedupeerden wachten het langst

Volgens Heijkoop zorgt de aanpak van het kabinet ervoor dat de zwaarst gedupeerden het langst moeten wachten, iets wat de Raad van State ook al signaleerde. “Mensen met weinig schade krijgen snel herstel, en worden soms zo overgecompenseerd dat het bijna gênant begint te worden. Maar de mensen die daadwerkelijk uit huis zijn geplaatst en erger, hebben geen idee wanneer ze geholpen worden.”

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen dat nog niet duidelijk is hoeveel mensen recht hebben op de nieuwe regelingen. Ook is niet van tevoren getoetst of de regelingen wel uitvoerbaar zijn, schrijft zij, terwijl de Tweede Kamer eerder een dergelijke uitvoeringstoets vooraf had geëist.

Van Huffelen wil dat de zogeheten Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) de regelingen gaat uitvoeren, maar UHT heeft nog altijd de handen vol aan de vastgelopen hersteloperatie rond de kinderopvangtoeslag. Bronnen stellen dat UHT intern bij Van Huffelen heeft aangegeven dat de nieuwe regelingen niet uitvoerbaar zijn.

Lees ook:

Raad van State vernietigend over toeslagenaanpak: traag, complex en leidt juist tot ongelijkheid

De hersteloperatie van het toeslagenschandaal is te complex en vergroot de ongelijkheid, oordeelt de Raad van State.

Ombudsman slaat alarm - afhandelen toeslagenaffaire loopt helemaal mis

De Nationale Ombudsman vindt het niet kunnen dat het systeem dat de toeslagenellende veroorzaakte, nu voor een oplossing moet zorgen. Hij vraagt om speciale aandacht voor de kinderen van gedupeerden.

Kabinet én Kamer lijken grip op afhandeling toeslagenaffaire kwijt

Ook staatssecretaris Alexandra van Huffelen vindt dat er een ‘andere route’ moet komen om toeslagenouders te helpen. Maar een plan daarvoor heeft zij niet.