De haperende hersteloperatie bewijst opnieuw het failliet van de toeslagen
Het moeras van de kinderopvangtoeslag slokt de overheid op. Die zal zich moeten herpakken.
De slachtoffers van de toeslagenaffaire blijft weinig bespaard. Nadat zij al de dupe werden van de nietsontziende fraudejacht van de Belastingdienst en het jarenlange dralen van het derde kabinet-Rutte om dat te erkennen, slaagt de overheid er nu niet in om de schade ordentelijk en met enige spoed te herstellen.
Het verschil met de vorige fases in de tragedie is dat er dit keer geen sprake meer is van onwil. Het kabinet trad af, er waren volop schuldbekentenissen, zelfs de koning ging in de Troonrede door het stof en staatssecretaris Van Huffelen trad in januari aan met het vaste voornemen om de zaak snel en zorgvuldig af te handelen.
Er zijn volop redenen waarom het toch maar niet lukt. Maatwerk is per definitie slecht verenigbaar met snelheid. De dossiers zijn complex. De schade is vaak ook immaterieel en dus niet zo makkelijk in geld uit te drukken. Ook de Belastingdienst kampt met personeelstekorten.
En intussen blijft het aantal aanvragen voor compensatie maar stijgen. Sinds er een zak met 30 duizend euro klaarstaat voor iedereen die na een lichte toets als gedupeerde wordt aangemerkt, zijn er een kleine 30 duizend belangstellenden bij gekomen. Onder hen zijn veel gelukszoekers – 60 tot 80 procent van de nieuwe claims wordt afgewezen – maar zij zorgen wel voor verstoppingen in het systeem.
Natuurlijk is het terecht dat de Kamer opnieuw aandringt op spoed. En natuurlijk kan van Huffelen er niet streng genoeg bovenop zitten. Maar bovenal is dit het zoveelste bewijs van het failliet van het toeslagenstelsel. Hoe sympathiek het ook begon, we weten inmiddels beter: het is simpelweg een slecht idee gebleken om namens de overheid grote sommen geld over te maken aan mensen die onmiddellijk in de problemen komen als dat later moet worden teruggevorderd.
In de hang naar dienstverlening op maat is de overheid beland in een moeras waaruit nu geen ontsnappen meer mogelijk is. Behalve dan met een totaal nieuwe start, die in elk geval nieuwe ellende kan voorkomen: maak van de kinderopvang een basisvoorziening, zonder ingewikkelde toeslagen, gewoon gefinancierd door de overheid uit de belastingen. Dat vergt een grondige hervorming van het belastingstelsel, maar dat treft: D66 en de ChristenUnie hebben er uitgewerkte plannen voor klaarliggen. Ze hoeven aan de formatietafel nu alleen VVD en CDA nog maar te overtuigen.
In het Volkskrant Commentaar wordt het standpunt van de krant verwoord. Het komt tot stand na een discussie tussen de commentatoren en de hoofdredactie.