Centraal Planbureau: stijgende prijzen hebben desastreus effect op koopkracht

In zijn voorgaande raming, in maart, dacht het CPB nog dat de inflatie dit jaar zou uitkomen op 5,2 procent. Voor volgend jaar voorspelt het planbureau nu 4,2 procent inflatie. Ook dat is bijna twee keer zoveel als het CPB vijf maanden geleden nog dacht.

De verhoogde inflatieverwachting stelt het kabinet voor een grote uitdaging, omdat de gemiddelde koopkracht een nog grotere duikvlucht neemt dan eerder voorspeld. In maart ging het CPB nog uit van een daling van 2,7 procent in 2022. Dat is nu 6,8 procent, meer dan twee keer zoveel.

De augustusraming van het CPB vormt traditiegetrouw de grondslag van de Miljoenennota, de begroting voor het nieuwe regeringsjaar die het kabinet op Prinsjesdag presenteert. Het kabinet staat onder grote druk om Nederlanders te compenseren voor de extreem hoge inflatie, die vooral het gevolg is van de hoge energieprijzen.

Het kabinet heeft al meer dan 6 miljard euro uitgegeven aan koopkrachtreparatie. Dat geld is onder andere opgegaan aan een energietoeslag van 1300 euro voor huishoudens op bijstandsniveau en aan een tijdelijke verlaging van de brandstofaccijns. Maar de Tweede Kamer drong er voor het zomerreces al bij het kabinet op aan om meer te doen. Die roep om extra koopkrachtondersteuning zal na deze nieuwe CPB-raming nog luider klinken.

Meer armoede

Voor het eerst heeft het CPB ook een inschatting gemaakt van het aantal Nederlanders dat in armoede vervalt. Door de hoge inflatie groeit het aantal Nederlanders met een inkomen onder de armoedegrens dit jaar naar 7,6 procent. Het aandeel kinderen dat in armoede leeft is volgens het CPB nog hoger: 9,5 procent. Voor de laagste inkomens komt de grootste koopkrachtdaling pas volgend jaar, schrijft het planbureau. De eenmalige energietoeslag dempt voor deze groep dit jaar nog de effecten van de hoge inflatie.

Het kabinet dringt er bij werkgevers op aan de lonen sneller te verhogen, maar die oproep lijkt gericht aan dovemansoren. Het CPB constateert dat de cao-lonen ondanks de krappe arbeidsmarkt ‘opvallend weinig’ toenemen. De relatief gunstige winstcijfers in het bedrijfsleven suggereren dat er wel ruimte is voor extra loongroei, merkt het CPB op. Loonsverhogingen voorkomen uitholling van de koopkracht en zouden voor het kabinet de noodzaak verminderen om op Prinsjesdag opnieuw miljarden euro’s uit te trekken voor koopkrachtreparatie.

De vooruitzichten voor de economie zijn ook verslechterd. Dit jaar groeit de Nederlandse economie nog met een indrukwekkende 4,6 procent, voorspelt het CPB. De Nederlandse burger is na de coronacrisis meer gaan uitgeven in onder andere de horeca en andere recreatiegelegenheden. Maar omdat de koopkracht onder druk komt te staan door de hoge inflatie, zullen veel Nederlanders de komende tijd hun bestedingen terugschroeven. Daardoor valt de groei van de economie volgend jaar terug naar 1,1 procent, voorspelt het CPB.