Snelle compensatie heeft hersteloperatie Toeslagenaffaire vertraagd

Het moest snel, het moest ruimhartig en het moest concreet. Toen het kabinet kort voor Kerst in het Catshuis bijeenkwam om het kritische rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag te bespreken werd er allereerst tot snelle genoegdoening voor de gedupeerden besloten. Vóór 1 mei, beloofde staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Financiën, D66), zouden „alle ouders” een bedrag van 30.000 euro op hun rekening hebben als eerste tegemoetkoming voor de (financiële) ellende waarin ze door de Belastingdienst zijn gestort.

Nu, vier maanden later, blijkt dat die belofte niet is uitgekomen.

Sammy van der Sluijs, (37, moeder van de tienjarige Romeo) uit Spijkenisse: „Ik kreeg vorige week maandag een telefoontje van de klachtenafdeling van de Belastingdienst dat ik nog geen recht heb op die 30.000 euro. Ik zou vóór 1 mei een toelichting op de afwijzing krijgen maar dat is niet gebeurd: geen brief, geen belletje, geen sms, niks.”

Fanny van Meer (39, moeder van twee kinderen) uit Etten-Leur: „Ik kwam donderdag thuis van m’n werk en zag dat er nog geen brief van de Belastingdienst was. Ik heb meteen gebeld, en kwam er pas na vijftig pogingen doorheen. Een vriendelijke meneer vertelde me dat ze het totaal niet redden vóór 1 mei.”

Claudia Kloppenbörg (50, moeder van twee kinderen) uit Gouda kreeg twee dagen voor de deadline van 1 mei al wel 30.000 euro overgemaakt, maar is nog niet tevreden. „De Belastingdienst stuurde me ook een brief met de berekeningen van mijn totale compensatieregeling. Die kloppen nog steeds niet. Ik heb recht op nog veel meer schadevergoeding. Ik heb m’n advocaat gevraagd om bezwaar in te stellen.”

Lees ook ‘Mijn saldo was min 6 euro.’

Ook demissionair staatssecretaris Van Huffelen moest vrijdag erkennen dat de toezegging van het kabinet niet geheel gelukt is. In een brief aan de Tweede Kamer beschreef ze dat van de ruim 36.000 ouders die zich uiteindelijk hebben gemeld precies 11.143 gedupeerden die 30.000 euro hebben gekregen; ruim 25.000 ouders dus niet.

Van Huffelen lijkt tevreden

Toch leek Van Huffelen tevreden over de stand van zaken. „Voor alle ouders die we inmiddels 30.000 euro hebben kunnen uitbetalen”, schreef ze, „hoop ik dat dit een belangrijke stap vormt in de richting van herstel van onrecht dat hen is aangedaan.” Ze benadrukte in een toelichting voor journalisten dat haar crisisteam bij de Belastingdienst erin geslaagd is om van een groep van bijna 26.000 ouders die zich vóór 15 februari hadden gemeld te bepalen of zij daadwerkelijk recht hebben op het bedrag of niet. Over die zogeheten Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) kwam donderdag via dagblad Trouw het nieuws naar buiten dat het er organisatorisch zo’n grote chaos is, dat men de werkdruk niet aan kan.

Wie goed naar de woorden van de staatssecretaris luistert ziet een opvallend verschil met de aankondiging van de compensatieregeling eind december. Toen zei Van Huffelen letterlijk dat het kabinet besloten had „om iedere ouder in de komende vier maanden 30.000 euro te geven als compensatie voor het leed”. Van enig voorbehoud leek geen sprake, anders dan dat ouders gedupeerd moeten zijn en als zodanig bij de Belastingdienst bekend moeten zijn – of dat vóór 1 mei nog zouden worden.

Bij het Kamerdebat een maand later over hetzelfde parlementaire onderzoek en de politieke consequentie die het kabinet daaraan verbond (opstappen), drong de Tweede Kamer aan op tempo. Van Huffelen was al even stellig: „We hebben 22 december vorig jaar toegezegd dat we 30.000 euro uitkeren aan alle ouders, wat we gaan doen voor 1 mei van dit jaar.”

Pas in een schriftelijke toelichting op wat zij de ‘Catshuisregeling’ is gaan noemen, koppelde ze aan die toezegging een nadrukkelijke voorwaarde: er zou bij alle ouders die zich zouden aanmelden een „lichte toets” komen om te beoordelen of zij inderdaad in aanmerking komen voor de 30.000 euro.

Lichte toets blijkt best streng

In de tekst en uitleg die Van Huffelen de afgelopen dagen gaf, blijkt dat die ‘lichte toets’ toch behoorlijk streng is geweest. Die heeft er in elk geval toe geleid dat er van de 26.000 gevallen die zich vóór 15 februari hadden gemeld, ruim 10.000 verzoeken voorlopig zijn afgewezen. Bij hen is vooralsnog geen „recht op herstel vastgesteld”. In sommige gevallen was er bijvoorbeeld in het verleden sprake van een opgelegde boete of zelfs veroordeling in verband met mogelijk misbruik van kinderopvangtoeslag. Die gevallen dienen nader onderzocht te worden.

Alle ouders die nu nog niet het bedrag van 30.000 euro hebben ontvangen krijgen een herkansing via een uitgebreidere beoordeling, net als de groep van nog eens ruim 10.000 ouders die zich pas ná 15 februari hadden gemeld. Hiervoor denkt Van Huffelen – nieuwe deadline – nog eens een periode van vier tot zes maanden nodig te hebben.

Zo bezien heeft het besluit van het kabinet om de gedupeerde ouders versneld duidelijkheid te bieden én een concreet bedrag te bieden, in reactie op het veel besproken rapport van de onderzoekscommissie, de totale afwikkeling van de toeslagenellende vertraagd. Van Huffelen, die in november nog tegen een versnelde procedure was, wilde sowieso alle ouders die zich als gedupeerde melden een integrale beoordeling geven. Nu kwam daar onder grote politieke druk een kort maar tijdrovend proces tussendoor.

Waar haar voorgangers op dit dossier de uiteindelijke afloop van de Toeslagenaffaire steeds hebben moeten bijstellen, durft Van Huffelen inmiddels niet meer te voorspellen wanneer de ‘hersteloperatie’ van het toeslagendrama achter de rug is. De hiervoor speciaal aangepaste wet is „tot en met 2023 geldig”, zei ze vrijdag.