Kabinet wil nog eens 100.000 gedupeerden compenseren in Toeslagenaffaire

Het demissionaire kabinet reserveert nog eens meer dan 1 miljard euro om meer dan honderdduizend extra gedupeerden in de Toeslagenaffaire te compenseren. Het gaat om de kinderen en de ex-partners van gedupeerde ouders en om mensen die met andere toeslagen dan de kinderopvangtoeslag in de problemen kwamen, zoals de huurtoeslag of zorgtoeslag.

Alexandra van Huffelen (D66), de staatssecretaris op het toeslagendossier, maakte de nieuwe regelingen vrijdagmiddag bekend na afloop van de ministerraad. Voordat de regelingen definitief zijn mag de Tweede Kamer meepraten. De uitvoering kan op zijn vroegst in 2022 beginnen.

Lees ook Iedereen raakt verstrikt in het toeslagendoolhof

Vorig jaar beloofde het kabinet al dat alle getroffen ouders gecompenseerd zouden worden met minstens 30.000 euro, de zogeheten Catshuisregeling. Daarvoor hadden zich eind september al 47.000 ouders gemeld, al worden niet alle aanvragen ook daadwerkelijk goedgekeurd.

Met de nieuwe regeling heeft het kabinet een nog grotere groep op het oog. Van Huffelen gaat ervan uit dat 95.000 kinderen in aanmerking komen voor compensatie, net als zeven- tot tienduizend ex-partners. Bij de gedupeerden met andere toeslagen zou het gaan om 22.000 slachtoffers, denkt het kabinet, van wie ongeveer de helft óók al slachtoffer is in de kinderopvangtoeslagaffaire.

Net als bij de Catshuisregeling gaat het om een standaardbedrag voor de getroffenen, al is dat kleiner dan 30.000 euro. Zo krijgen de gedupeerde kinderen, afhankelijk van hun leeftijd, in het kabinetsplan 2.000 tot 10.000 euro.

Herhaling van fouten

De compensatie stuit onmiddellijk op felle kritiek van de gemeenten, die een belangrijke rol spelen bij de uitvoering en de schuldhulpverlening. Ook bij de Belastingdienst bestaan vooraf al grote zorgen over de plannen van het kabinet.

De vrees van de uitvoerders is dat de compensatie verandert in een bureaucratische nachtmerrie voor ouders en uitvoerders. Door hetzelfde bedrag aan alle getroffenen aan te bieden, krijgt een deel straks wel erg veel geld, zeggen zij, en een andere groep juist te weinig. Bovendien kan het aanbod leiden tot een enorme extra toeloop, waarbij het de vraag is of de Belastingdienst die wel aankan. De Nederlandse Vereniging voor Gemeenten (VNG) is kritisch op het plan en spreekt in een reactie van een regeling die „meer kwaad dan goed doet”.

Ook de Raad van State heeft grote vraagtekens bij de kabinetsaanpak tot nu toe, zo bleek uit een advies dat afgelopen week via NRC uitlekte. Volgens de Raad zijn door het kabinet „telkens toezeggingen gedaan waarmee bij gedupeerden verwachtingen zijn gewekt, terwijl de hersteloperatie daarmee te complex is geworden”, waardoor „de beoogde snelheid van het herstel steeds verder uit het zicht raakt”.

De Catshuisregeling geldt daarbij steeds als voorbeeld van hoe het niet moet. Die had het proces moeten versnellen, maar blijkt nu juist vertragend te werken. Het aantal aanvragen was meer dan het dubbele dan was verwacht. Duizenden ouders wachten nog op een oordeel, zo bleek eind september. Nog meer ouders hebben wél geld ontvangen, maar zij willen volledige inzage in hun dossier en mogelijk meer compensatie.

Voor slechts 546 ouders was het aanbod 30.000 euro direct genoeg om hun zaak af te ronden. Dat de Catshuisregeling vorig jaar aan de ouders werd gepresenteerd zonder het parlement te raadplegen, kwam Van Huffelen vorig jaar op veel kritiek te staan. De Tweede Kamer stond daardoor buitenspel. Nu wil de staatssecretaris minder gehaast te werk gaan, zei ze. „Om echt te kunnen helpen, moet de uitvoering goed worden voorbereid. Daar is tijd voor nodig. Dat is een belangrijke les die we hebben geleerd.”

Maar, zo stelde ze ook: „Het is belangrijk om hier zoveel mogelijk vaart mee te maken, omdat alle gedupeerden de hulp en ondersteuning verdienen die zij nodig hebben.”