Bij het ministerie van Financiën is bewijs opgedoken dat het achterhouden van het explosieve memo over de toeslagenaffaire bewust is gebeurd, door het met opzet niet te archiveren. Dit heeft het ministerie erkend na vragen van RTL Nieuws en Trouw.
Een document waaruit dit blijkt is alsnog boven tafel gekomen. Dit gebeurde na de onthulling, vrijdagochtend, dat topambtenaren niet de volledige waarheid spraken voor de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK). Ook meldden RTL Nieuws en Trouw dat een lagere medewerker na crisisbesprekingen in 2019 opperde om een opgedoken explosief memo uit 2017 over compensatie doelbewust niet te archiveren.
Voorafgaand aan de publicatie zei het ministerie vorige week nog 'geen signalen' te hebben dat zo’n voorstel zou zijn gedaan, maar voegde daaraan toe dat er slechts 'beperkt onderzoek' is gedaan. Nu meldt een woordvoerder van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen): "Naar aanleiding van de berichtgeving hebben wij inderdaad een signaal ontvangen. Wij kunnen op dit moment (…) niet vaststellen op welk ambtelijk niveau dit bericht destijds terecht is gekomen."
Forensisch experts
Het ministerie van Financiën zegt dat het signaal inmiddels is gedeeld met de forensisch experts van accountantskantoor PWC. Die zijn ingehuurd om alsnog de onderste steen boven te krijgen over hoe het kan dat het memo-Palmen tot tweemaal toe in een doofpot verdween en werd achtergehouden voor parlement en de POK, en pas oktober 2020 bij toeval boven tafel kwam. In het memo-Palmen werd compensatie geadviseerd voor gedupeerde ouders, maar hier werd zowel in 2017 als in 2019 niets mee gedaan.
Uiteindelijk werd de slachtoffers dit jaar compensatie beloofd, maar ook dat verloopt niet volgens plan, vertelt een van de vele gedupeerde ouders:
Ze zou 30.000 euro krijgen, maar 'toeslagenouder' Deborah heeft nog geen cent
Bij het 'bericht' dat nu is opgedoken zou het gaan om een email van een lagere medewerker van de Belastingdienst. Onduidelijk is aan wie de mail exact is gestuurd, welke leidinggevenden uiteindelijk hebben besloten om het memo inderdaad niet te archiveren en met wie dat is afgestemd.
Leijten eist openbaarmaking
Financiën wil hier geen uitsluitsel over geven omdat ze tijdens het onderzoek van PWC 'geen eigen aanvullend onderzoek' doet. De toenmalig hoogste baas van de Belastingdienst, Jaap Uijlenbroek, zei vorige week over het voorstel van de lagere ambtenaar: "Daar ben ik niet mee bekend."
SP-Kamerlid Renske Leijten zegt in een reactie dat staatssecretaris Van Huffelen alle aangetroffen documenten over het niet-archiveren onmiddellijk met de Kamer moet delen. In de Tweede Kamer willen fracties dat de huisadvocaat van het parlement onderzoek gaat doen. Die zou zowel onderzoek moeten doen naar de informatievoorziening door het ministerie naar de POK, en naar mogelijke meineed van hoge ambtenaren. Leijten zal dinsdag in het parlement vragen om nog voor het zomerreces een debat te voeren.
Kamervragen niet beantwoord
De Kamer vroeg al meermalen om opheldering over het memo, maar kreeg die niet. Na het aftreden van het kabinet vanwege het rapport Ongekend Onrecht, werd gevraagd waarom het memo in 2019 de doofpot in ging. Die vraag werd niet beantwoord. Ook vragen van CDA'er Pieter Omtzigt, die een exacte reconstructie wilde, werden door Van Huffelen niet beantwoord, omdat zij daarin ‘geen meerwaarde’ zag. Uiteindelijk zegde demissionair premier Rutte alsnog een ‘externe feitenonderzoek’ toe, dat nu door PWC wordt gedaan.
De Kamer neemt het hoog op dat zelfs een parlementaire ondervraging - het zwaarste middel van de Kamer - er niet toe heeft geleid dat alles boven tafel is gekomen.
